Nhà thờ Phát Diệm Ninh Bình – Nhà thờ đá có kiến trúc của đình, chùa Việt Nam

Nhà thờ Phát Diệm là một quần thể nhà thờ Công giáo rộng 22ha tại thị trấn Phát Diệm, huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình, cách Hà Nội khoảng 120km. Công trình có sự hài hòa và hòa nhập, giao thoa giữa Công giáo và tín ngưỡng của người dân Việt Nam.

Nhà thờ Phát Diệm Ninh Bình – Nhà thờ đá với kiến ​​trúc đình chùa Việt Nam

Tổ hợp công trình của Nhà thờ Phát Diệm được xây dựng từ năm 1875 đến năm 1899. Nét độc đáo là nhà thờ được xây dựng hoàn toàn bằng đá và gỗ theo kiến ​​trúc cổ, mang dáng dấp của những ngôi đình, đền, chùa, cung điện truyền thống.

Quần thể kiến ​​trúc này do linh mục Phêrô Trần Lục, linh mục giáo phận Tây Đàng Ngoài, chủ trì xây dựng từ năm 1865 trong hơn 20 năm. Vì vậy, nhà thờ được xây dựng với trình độ kỹ thuật và điều kiện giao thông của những năm cuối thế kỷ 19, khi thực dân Pháp xâm lược nước ta.

Dân số Nhà thờ Phát Diệm gồm: ao, đình, nhà thờ lớn, nhà thờ bốn bên, ba động nhân tạo và nhà thờ đá. Nhà thờ đá Phát Diệm được báo chí đánh giá là một trong những nhà thờ đẹp, được ví như “kinh đô Công giáo của Việt Nam”.

Phương Đình: hoàn thành năm 1899, là một công trình kiến ​​trúc cao 25m, rộng 17m, dài 24m, gồm 3 tầng xây bằng đá phiến, tầng dưới cùng lớn nhất làm bằng đá xanh. Trên đỉnh tháp có 4 pho tượng tứ thánh, từ đường nét, tư thế cho đến những đường mây, y phục đều rất giống với những pho tượng trong các ngôi chùa Việt Nam.

Các vòm đá được lắp ghép rất tinh xảo. Chính giữa Phương Đình là một hang đá nguyên khối, bên trong và bên ngoài là những bức phù điêu khắc trên đá hình ảnh Chúa Giêsu và các vị thánh trong đạo.

Tầng hai của Phương Đình treo một chiếc trống lớn. Tầng ba treo quả chuông cao 1,4m, đường kính 1,1m, nặng gần 2.000kg, đúc năm 1890. Tiếng chuông vang xa, cả ba tỉnh Nam Định, Ninh Bình, Thanh Hóa đều nghe thấy. Mái nhà thờ Phát Diệm không quá cao mà là một mái cong cổ kính như những mái đình, chùa.

Công trình nhà thờ lớn: Nhà thờ chính được khánh thành năm 1891 với tên gọi Nhà thờ Đức Mẹ Mân Côi, nay là nhà thờ chính tòa Tòa Giám mục Phát Diệm. Thánh đường dài 74m, rộng 21m, cao 15m, có bốn mái, năm cửa ra vào dưới vòm đá. Trong nhà thờ có 6 hàng cột bằng gỗ lim nguyên khối, hai hàng cột giữa cao tới 11m, mỗi cột nặng 10 tấn.

Gian trên của thánh đường có một bàn thờ lớn bằng đá nguyên khối dài 3m, rộng 0,9m, cao 0,8m. Mặt trước và hai bên được chạm khắc hoa lá bốn mùa khiến bàn thờ trông sinh động và nhiều màu sắc. Hai bên thánh đường là bốn nhà thờ nhỏ hơn với kiến ​​trúc hài hòa mang nét đặc trưng riêng.

toàn bộ dự án Nhà thờ Phát Diệm Hoàn toàn thủ công, không có bất kỳ máy móc, sắt thép, bê tông nào, vật liệu chính là đá và gỗ lim được lấy từ Nghệ An, Thanh Hóa, Sơn Tây và các núi Thiên Đường, Nhii. Có những cây nặng đến 7 tấn, tảng đá nặng đến 20 tấn được vận chuyển hoàn toàn bằng sức người.

Tồn tại hơn 100 năm, mặc dù chịu nhiều tác động của thiên tai, chiến tranh nhưng công trình vẫn kiên cố và nguyên vẹn cho đến ngày nay. Quần thể nhà thờ Phát Diệm được xếp hạng di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia năm 1988. Tỉnh Ninh Bình và các cơ quan đang hoàn thiện hồ sơ đề nghị UNESCO công nhận nhà thờ Phát Diệm là di sản văn hóa thế giới.