Mê mẩn Xím Vàng

Mùa lúa chín năm nay, chúng ta hãy đến và khám phá vẻ đẹp của Xím Vàng – một xã vùng cao của huyện Bắc Yên (Sơn La), thuộc khu bảo tồn thiên nhiên Tà Xùa.

Yêu màu tím vàng

Người Mông ở vàng tím nói riêng và đồng bào các dân tộc vùng Tây Bắc nói chung chỉ trồng được một vụ lúa trên ruộng bậc thang từ tháng 5 đến tháng 10 dương lịch. Đến Xím Vàng thời điểm này, chúng mình tha hồ chiêm ngưỡng sắc vàng ngút ngàn và tha hồ chụp những bức ảnh ưng ý.

Thiên đường màu vàng

Đường từ thị trấn Bắc Yên lên Tà Xùa quanh co, đèo dốc với những khúc cua gấp. Sau 15km, chúng tôi bắt đầu rẽ vào đường liên xã vàng tím, Hằng Chú. Con đường nhỏ, trông như một sợi chỉ vắt vẻo trên núi. Đi thêm 6-7km từ điểm rẽ, người ta bắt đầu thấy những bông lúa vàng nhấp nhô rải rác trên sườn núi.

Đường ít dốc hơn, quanh co, uốn lượn theo sườn núi ở độ cao hơn 1.000m so với mực nước biển. Con đường dần trở thành thắng cảnh ngắm lúa chín tuyệt vời. Đi gần 20km, chúng tôi đến trung tâm xã Xím Vàng, nơi đồng bào Mông chiếm 99% dân số toàn xã.

Người Mông ở đây thường dựng những lán nhỏ bằng gỗ, tre, nứa trên các sườn ruộng bậc thang để khi đi làm nương có chỗ trú mưa nắng. Căn lán của gia đình chị Giàng Thị Chi chỉ được ghép tạm bằng vài tấm ván gỗ và vài ống nứa.

Chạy vào lán bà Chi khi cơn mưa núi bất chợt trút xuống, chúng tôi bắt đầu thưởng thức bức tranh mùa lúa chín khắp bốn phương khi cơn mưa vừa ngớt.

Trước mắt chúng tôi là một bức tranh phong cảnh tráng lệ, đầy mê hoặc. Tuy nhiên, khác với ruộng bậc thang Sa Pa, Y Tý, Hoàng Su Phì, Mù Cang Chải… dù là cuối tuần, Xím Vàng vẫn khá yên bình. Thỉnh thoảng mới thấy một vài phụ nữ và vài em bé người Mông chăn dê, chăn bò.

Sau một hồi ái ngại, chị Vàng Thị Chìa – chăn dê trên con đường đất dẫn vào làng – dừng lại nói với chúng tôi bằng thứ tiếng Việt lơ lớ.

Theo bà Chìa, gạo ở các bản Mông vàng tím thường bắt đầu chín từ nửa cuối tháng 9 đến giữa tháng 10 dương lịch, một số ruộng lúa chín muộn hơn thường lệ do người Mông phải đợi đủ mưa mới cày. Bức tranh thảm vàng lúa chín dường như điểm xuyết thêm màu xanh, hay màu xanh sắp chuyển sang màu vàng.

Rộn ràng thăm đồng, gặt lúa

Vào nửa cuối tháng 9 dương lịch, người Mông ở Xím Vàng bắt đầu xuống đồng thăm lúa. Nhiều phụ nữ địu con trên lưng, rảo bước qua những cánh đồng thăm đồng. Đứa trẻ bám vào lưng mẹ thích thú nhìn lại cánh đồng lúa chín vàng.

Gặp chúng tôi ở bờ ruộng, chị Thào Thị Sự cho biết phải đi khoảng 6km men theo sườn núi mới đến được khu ruộng của gia đình.

Chị bảo: “Năm nay chắc được mùa!”. Khi thấy tôi giơ máy ảnh lên, cô ấy không quên kèm theo “cho em xem ảnh đi!”. Một vài chàng trai Mông lên thăm đồng mang theo nông cụ để phát cỏ, đắp bờ, tra lúa…

Lũ trẻ cũng thích thú chạy ra cánh đồng gần nhà chơi. Khi thấy chúng tôi, lũ trẻ con cười khúc khích suốt, mấy cô bé có vẻ ngượng ngùng. Chúng lớn lên tự nhiên như loài cỏ dại của núi rừng Tây Bắc.

Đứa lớn tự chơi, đứa nhỏ bám lưng mẹ để gặt. Ở một vài ruộng lúa chín, người dân hối hả gặt. Nhiều phụ nữ Mông khi ra đồng gặt lúa vẫn mặc váy thổ cẩm truyền thống, cười đùa vui vẻ với nhau.

“Được mùa ai cũng vui, không vui đâu” – một chàng trai người Mông nói.

Từ Xím Vàng tiếp tục đi Hang Chú, vào các bản, xuyên núi, ngoài vẻ đẹp của mùa lúa chín vàng, chúng tôi phát hiện trong rừng xanh còn có nhiều suối, thác đẹp hoang sơ ẩn hiện trong rừng xanh. Đặc biệt thác ngầm Hang Nàng như một dải lụa trắng hùng vĩ đổ xuống từ đỉnh núi.

Rồi bãi đá cổ khu vực Khe Hó (xã Hang Chú) với 9 khối đá hoa cương khổng lồ nằm rải rác dưới lòng thung lũng. Trên mặt đá có nhiều hình chạm khắc với những hình thù độc đáo. Những hình chạm khắc này thể hiện thế giới quan sơ khai của người xưa về vũ trụ, miêu tả sinh hoạt, lao động, sản xuất hay tâm linh.

Qua vùng lúa chín đẹp mê hồn, qua vẻ đẹp hoang sơ, trải nghiệm nét văn hóa thú vị của những bản làng người Mông, hành trình ba ngày trở nên ngắn ngủi. Người cứ lưu luyến không muốn rời.

Một số lưu ý nếu bạn muốn đi Xím Vàng và Hang Chú

– Từ Hà Nội, bạn có thể chạy xe máy theo quốc lộ 32, rồi quốc lộ 37 đến thị trấn Bắc Yên, rẽ vào xã Tà Xùa trước khi rẽ vào xã Xím Vàng, Hang Chú. Nên kiểm tra xe, đổ xăng và mang theo đồ nghề tự sửa đề phòng những trường hợp bất trắc.

– Bạn có thể đi xe khách tại bến Yên Nghĩa, Mỹ Đình đến thị trấn Bắc Yên với giá 120.000 – 150.000 đồng/vé tùy nhà xe. Tại thị trấn Bắc Yên, bạn có thể thuê xe máy với giá 150.000-200.000 đồng/ngày (xăng tự đổ) để đi lên Xím Vàng, Hang Chú.

– Thời điểm đẹp nhất để đi xem gạo Xím Vàng là từ 20/9 đến 10/10 (dương lịch). Tuy nhiên, du khách phải mang theo đồ ăn và nước uống khi đi tham quan trong ngày vì ở đây rất ít hàng quán. Quán có cơm bụi với giá 50.000 đồng/suất.

– Ở Xím Vàng, Hang Chú không có khách sạn, nhà nghỉ nên du khách phải về xã Tà Xùa thuê với giá 50.000đ/người/đêm (với homestay) hoặc 150.000-200.000đ/người/đêm/phòng 2 người ( với nhà nghỉ bình dân).