Du lịch Bắc Ninh thăm chùa Dâu, ngôi chùa cổ nhất Việt Nam

Chùa Dâu là ngôi chùa cổ nhất Việt Nam tọa lạc trên đất thôn Dâu, xã Thanh Khương, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Chùa có nhiều tên: Diên Ứng Tự, Pháp Vân Tự, Thiên Đình Tự, Cổ Châu Tự.

Về Bắc Ninh thăm chùa Dâu ngôi chùa cổ nhất Việt Nam

Chùa Dâu Là trung tâm của thành cổ Luy Lâu từ thế kỷ thứ 2 sau Công nguyên. Hàng năm, chùa mở hội vào ngày 17 tháng Giêng âm lịch, đúng vào ngày sinh của Phật Mẫu Man Nương. Chính hội được khai mạc trở lại vào ngày mồng 8 tháng 4 âm lịch, trùng vào dịp lễ Phật Đản; Vào ngày này, nhân dân trong vùng nô nức trẩy hội chùa Dâu. Đây là một lễ hội lớn nổi tiếng đã đi vào ca dao:

“Dù ai đi đâu,

Hễ thấy tháp chùa Dâu là lại về,

Ai buôn trăm nghề

Nhớ ngày mồng tám đi dự hội Dâu”.

Theo sử sách và bia ký, đây là ngôi chùa cổ nhất Việt Nam, nơi giao lưu giữa hai luồng Phật giáo từ Ấn Độ sang Trung Quốc. Chùa được xây dựng vào thế kỷ thứ 2 (khởi công năm 187 và hoàn thành năm 226) dưới thời Sĩ Nhiếp làm tổng trấn.

Chùa Dâu thờ nữ thần Pháp Vân nên chùa còn có tên là chùa Pháp Vân và nằm trên đất Cổ Châu nên còn được gọi là chùa Cổ Châu. Chùa gắn liền với câu chuyện cổ tích Tứ Pháp của người Việt xưa.

Đầu Công nguyên, các nhà sư Ấn Độ đã đến đây truyền bá Phật giáo, thành lập trung tâm Phật giáo Luy Lâu. Chùa được xây dựng nguy nga tráng lệ bên cạnh những thành quách, đền đài, cung điện, kinh thành Luy Lâu sầm uất.

Trong đó Chùa Rơm là trung tâm của hệ thống chùa chiền thờ Phật và thờ Tứ Pháp (Văn, Vũ, Lôi, Điện), một nét độc đáo bởi sự kết hợp giữa Phật giáo Ấn Độ và tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Chùa Dâu Nơi đây cũng trở thành trung tâm của thiền phái Tinida Lưu Chí, thiền phái đầu tiên của Phật giáo Việt Nam.

Chùa đến nay gồm các hạng mục công trình: tiền đường, tháp Hòa Phong, tiền đường, tả vu – hữu vu, tam bảo, hậu đường, hành lang và các công trình phụ trợ.

Ngành kiến ​​​​trúc Chùa Rơm là kết quả của nhiều lần trùng tu. Lần quan trọng nhất là khi vua Trần Anh Tông sai Mạc Đĩnh Chi thiết kế lại chùa Dâu thành chùa trăm gian, tháp chín tầng và cầu chín nhịp. Bao quanh tòa chính điện là những dãy nhà ngang, nhà dọc theo kiểu nội, ngoại.

Giữa sân đền, Mạc Đĩnh Chi cho xây tháp Hòa Phong cao chín tầng. Tháp hình vuông xây bằng gạch trần, hình khối khỏe khoắn. Tháp tượng trưng cho ngọn núi vũ trụ, bốn góc tháp có bốn tượng Thiên vương canh giữ, trên tháp treo một pho tượng cổ bằng đồng.

Tháp Hòa Phong ngày xưa được xây bằng gạch lớn, nung thủ công với màu đen của nồi sành. Thời gian đã lấy đi sáu tầng trên của tháp, giờ đây tháp chỉ còn cao khoảng 17m nhưng vẫn uy nghi và vững chãi. Đế tháp hình vuông, mỗi cạnh 7m. Tầng dưới có 4 cửa vòm.

Trong tháp treo quả chuông đồng đúc năm 1793 và quả chuông đồng đúc năm 1817. Có 4 pho tượng Thiên Vương, 4 vị thần tương truyền cai quản 4 phương trời, cao 1,6m ở 4 góc tháp.

Khu vực nối tiền đường và hậu điện là nơi thờ Thập Tam La Hán (18 vị đệ tử của Đức Phật đã tu luyện đến cảnh giới A La Hán). Ngoài ra, tượng Bồ tát, Tam thế, Tăng, Thánh được đặt ở hậu điện.

Sau sân chùa có một hồ nước nhỏ trong xanh, không gian mát mẻ. Ngay bên cạnh là khu vườn tháp cổ, nơi đặt tro cốt và nhục thân của các thế hệ trụ trì chùa đã viên tịch.

Thời gian trôi qua, những thành lũy, lâu đài, dinh thự ở trung tâm Luy Lâu bị bỏ hoang. Chùa Bút Dâu có tháp Hòa Phong và hàng trăm ngôi chùa cổ vẫn còn. Vì thế, chùa là danh lam bậc nhất xứ Kinh Bắc.

Lịch sử đã khẳng định vị trí của chùa Dâu trong đời sống văn hóa, tâm linh, tín ngưỡng của dân tộc. Chùa đã được công nhận là Di tích Lịch sử – Văn hóa Quốc gia đặc biệt năm 2013.